تأثیر عوامل فرهنگی و اجتماعی بر رفتار برنامه‌ریزی نشده کاربران کتابخانه‌های دانشگاهی

هدف پژوهش حاضر ، سنجش تأثیر عوامل فرهنگی و اجتماعی بر رفتار برنامه‌ریزی نشده کاربران در استفاده از منابع و خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی است که با روش پیمایشی- تحلیلی انجام شده است. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته بود. جامعه پژوهش شامل دانشجویان عضو کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های فردوسی مشهد، شهید چمران اهواز، تبریز، شیراز و پردیس دانشگاه تهران بودند. پس از تعیین روایی و پایایی پرسشنامه با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب با حجم جامعه و در داخل هر طبقه به‌صورت تصادفی، تعداد 700 پرسشنامه توزیع و 654 پرسشنامه مبنای تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش تحلیل مسیر و نرم‌افزار لیزرل استفاده شد. نتایج نشان داد، عوامل فرهنگی با ضریب تأثیر 49/. و عوامل اجتماعی با ضریب تأثیر 86/. از طریق ویژگی‌های فردی کاربران بر رفتار برنامه‌ریزی نشده آنها در استفاده از منابع و خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی تأثیرگذار هستند. همچنین ویژگی‌های فردی کاربران با ضریب مسیر 94/0 تأثیر مستقیم مثبت و معنی‌داری بر رفتار برنامه‌ریزی نشده آنها در استفاده از منابع و خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی دارد. بنابراین، با توجه به ضرایب مسیر به‌دست آمده، تأثیر عوامل اجتماعی بر بروز رفتار برنامه‌ریزی نشده مراجعین در استفاده از منابع یا خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی بیشتر از و عوامل فرهنگی بود. بر‌این‌پایه، کتابخانه­های دانشگاهی باید به‌منظور استفاده بهینه از منابع و خدمات خود به عوامل فرهنگی و اجتماعی و ویژگی‌های فردی مؤثر بر رفتار برنامه‌ریزی نشده مراجعان، توجه ویژه‌ای داشته باشند. نتیجه این توجه، استفاده بیشتر از منابع و خدمات کتابخانه‌ها، جذب مخاطب و افزایش سطح آگاهی و اطلاعات مراجعان خواهد بود.